Socio-economische waardering van hoogstamboomgaarden in Haspengouw

Via een online applicatie stelde thesisstudent Robin aan ongeveer 200 inwoners van Haspengouw een aantal vragen over hoogstamboomgaarden in Haspengouw. Daarnaast kregen ze ook een tiental keuzekaarten voorgelegd. Deelnemers moesten telkens hun meest gewenste toekomstscenario voor het hoogstamboomgaardenlandschap kiezen uit drie mogelijkheden.

Uit de antwoorden en de keuzes van de deelnemers, leerde Robin, na een grondige analyse, het volgende:

Deelnemers zijn bezorgd over de achteruitgang van de hoogstamboomgaarden in de regio. De overgrote meerderheid van de deelnemers vindt het belangrijk dat de traditionele hoogstamboomgaarden in Haspengouw behouden blijven. Ze zorgen  voor een mooi en afwisselend landschap, zeker in vergelijking met de monotone laagstamplantages. De boomgaarden zijn bovendien typisch voor Haspengouw: een stukje cultureel erfgoed en deel van de Haspengouwse identiteit dat het verdient om bewaard te worden voor de volgende generaties.

Andere redenen die het behoud rechtvaardigen zijn de ecologische waarde (link naar waarden), het gamma aan oude rassen en variëteiten in de hoogstamboomgaarden en de aantrekkingskracht die ze uitoefenen op toeristen.

Veel deelnemers bevestigen dat het aantal hoogstamboomgaarden in hun omgeving zienderogen afneemt. Veel van de overblijvende hoogstamboomgaarden liggen er verwaarloosd bij. Hoewel ze niet tevreden zijn met deze situatie, begrijpen ze dat de economische waarde van hoogstamboomgaarden beperkt is in vergelijking met de laagstamboomgaarden.

De meeste deelnemers willen niet dat de hoogstamboomgaarden in Haspengouw verdwijnen (business as usual scenario). Om dit te realiseren zijn ze bereid een maandelijkse financiële bijdrage te leveren tussen de €27 en €83. Het is natuurlijk maar een hypothetische keuze, dus in werkelijkheid zal dat bedrag lager liggen.

Het keuze-experiment verschafte ons een inzicht in de maatschappelijke voorkeuren en waar het beleid dus moet op focussen.

Deelnemers vinden het belangrijk dat de hoogstamboomgaarden verspreid over heel Haspengouw (blijven) voorkomen. We moeten een minimaal oppervlakte aan hoogstamboomgaarden in de regio bewaren en zorgen dat dit goed onderhouden blijft. De ecologische waarde en diversiteit in rassen en variëteiten vinden de deelnemers ook belangrijk. Deelnemers zijn eerder neutraal ten opzichte van (actieve recreatie) in een hoogstamboomgaard.

De deelnemers namen vrijwillig deel aan dit onderzoek. Ze zijn meer geïnteresseerd in natuur en hoogstamboomgaarden dan de gemiddelde Haspengouwer. De deelnemers zijn dus geen correcte weerspiegeling van heel de Haspengouwse samenleving. Toch geven de resultaten scheppen een zeker beeld van de maatschappelijke voorkeuren met betrekking tot het behoud van hoogstamboomgaarden. 

Het volledige onderzoek (in het Engels) kan je hier lezen.