Engagementen

Maak kennis met onze engagementen. 

• intentieverklaring 
• Een visie voor de hoogstamboomgaarden in Haspengouw en Voeren
• actieprogramma: Groots dromen, klein beginnen 

Intentieverklaring

Op 16 juni 2017 ondertekenden 15 Haspengouwse gemeenten, de Provincie Limburg, het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren en de Vlaamse overheid een intentieverklaring om samen na te denken over en te werken aan een toekomstplan voor hoogstamboomgaarden in Haspengouw.

Lees de volledige intentieverklaring.

De kern van deze intentieverklaring is in één zin samen te vatten:

We willen hoogstamboomgaarden koesteren, niet enkel als herinnering aan een bijna vervlogen periode uit de fruitproductie maar als landschapselementen die ook nu nog waardevol zijn omwille van de oude fruitrassen die ze herbergen, de hoge natuurwaarde, hun schoonheid, het toerisme… En nog belangrijker:: als een symbool voor het alom gekende en gewaardeerde Haspengouwse landschap.

Zorg dragen voor dit landschap kan niet zonder ook zorg te dragen voor de hoogstamboomgaarden die er deel van uitmaken en er onlosmakelijk mee verbonden zijn. Zorgen voor het Haspengouwse landschap zal meer verbondenheid met dit landschap teweegbrengen en een motor zijn voor streekontwikkeling.

Daarnaast willen we samen met iedereen werken aan een toekomst voor de hoogstamboomgaarden in Haspengouw. De intentieverklaring is een initiatief van verschillende partners. Iedereen die wil meewerken kan aansluiten. Hoe groter de hoogstamboomgaardengemeenschap, hoe veelbelovender de toekomst van deze boomgaarden eruitziet!

Op verschillende tijdstippen werken we samen met lokale verenigingen, eigenaars, ondernemers, experten, burgers… We willen  zoveel mogelijk mensen  betrekken en mee laten werken aan het toekomstplan voor de hoogstamboomgaarden in Haspengouw.

Het project wil ook een duurzame verankering van hoogstamboomgaarden garanderen. Dit wil zeggen dat we hoogstamboomgaarden niet enkel willen beschermen en financieel ondersteunen, maar dat we ook willen zoeken naar nieuwe functies, moderne uitbatingsmogelijkheden… zodat we een meerwaarde creëren voor de hoogstamboomgaarden in het landschap. Enkel dan zal hun toekomst op langere termijn verzekerd zijn.

Tot slot passen we het toekomstplan voor hoogstamboomgaarden aan aan de hedendaagse maatschappij en de dynamiek van het landschap. Hoogstamboomgaarden zijn levend erfgoed die deel uitmaken van een landschap dat constant verandert en evolueert.

Een visie voor de hoogstamboomgaarden in Haspengouw en Voeren

We willen hoogstamfruitbomen koesteren als waardevolle streekeigen landschapselementen en samenwerken aan een duurzame verankering van hoogstamboomgaarden in een dynamisch landschap.

Dat was de doelstelling die de partners in 2017 vastlegden in een intentieverklaring. Na een project van ongeveer twee jaar, waarin we intensief samenwerkten met een brede groep van betrokkenen, werkten we die doelstelling verder uit in een visie voor het behoud, beheer en beleid van de hoogstamboomgaarden in Haspengouw en Voeren. Een visieworkshop met een representatieve groep betrokkenen vormde de basis voor deze visie. 

De visie bestaat uit acht ambities die duidelijk maken welke richting we samen op willen met de hoogstamboomgaarden in Haspengouw en Voeren:

1. We houden het bestaande areaal hoogstamboomgaarden in Haspengouw op semi-dynamische wijze in stand;
2. We zoeken actief naar nieuwe locaties waar hoogstamboomgaarden een plek kunnen krijgen;
3. We zetten hoogstamboomgaarden in als streekeigen oplossing voor maatschappelijke uitdagingen en wensen in Haspengouw en Voeren;
4. We zoeken oplossingen voor het voorkomen en bestrijden van moeilijk beheersbare ziektes en plagen;
5. We ondersteunen een gepast beheer op maat van het doel en de waarde van de hoogstamboomgaarden;
6. Bij het beheer van hoogstamboomgaarden besteden we aandacht aan zowel positieve als negatieve effecten op de professionele (laagstam)teelt;
7. We voeren samen een stimulerend basisbeleid voor hoogstamboomgaarden met gedeelde verantwoordelijkheid;
8. We voeren een aanvullend flexibel projectmatig beleid rond hoogstamboomgaarden.

De minister voor Onroerend Erfgoed legde deze visie vast op 24 mei 2019 in een ministerieel besluit. In de bijlage bij dat besluit kan je lezen waarom deze ambities nodig zijn, wat we er onder verstaan en hoe we deze zouden kunnen realiseren. De ambities vormen de bouwstenen voor het uitwerken van een actieprogramma, dat concrete acties en maatregelen bevat.  In de visie zelf staan al een paar voorbeelden van mogelijke acties samengevat. Welke kan je zien in deze infographic.

Actieprogramma: Groots dromen, klein beginnen

Op vrijdag 30 september 2022 keurde de Vlaamse Regering een eerste actieprogramma goed met maar liefst 46 acties voor het hoogstamboomgaardenlandschap te Haspengouw en Voeren voor de periode 2022-2024. Alle partners nemen een gedeelde verantwoordelijkheid op voor de uitvoering ervan.

Tijdens de verschillende workshops voor het vormgeven van het actieprogramma, kwamen vijf prioritaire acties naar boven:

• 1. Een Vlaams vergunningskader uitwerken en zorgen voor handhaving
  2. Een geïntegreerde hoogstamboomgaardeninventaris opmaken
  3. Een hoogstamboomgaardloket opstarten
  4. Het beheer van hoogstamboomgaarden financieel ondersteunen
  5. Een gecentraliseerd oogstsysteem uitwerken

Dit zijn ambitieuze acties die veel inspanningen en middelen vergen. Middelen die we op dit moment niet hebben. Maar een kathedraal werd ook niet op een dag gebouwd: men begon gewoon met de eerste verdieping, met de kennis en de middelen die er waren. Daarna volgde de tweede en de derde en zo vorderde het bouwwerk stap voor stap tot er jaren later eindelijk een toren op kwam.